Laaggeletterdheid nu op agenda

De Stichting Lezen & Schrijven krijgt per 1 januari een nieuwe voorzitter. Prinses Laurentien, die de organisatie tien jaar geleden oprichtte, wordt opgevolgd door de vroegere minister van Onderwijs, Marja van Bijsterveldt.

Een paar vragen aan prinses Laurentien:

Waarom stopt u?

"Voor de stichting is het goed om na tien jaar een nieuwe voorzitter te krijgen. Zo kan de organisatie onder mijn opvolgster een nieuwe fase ingaan.

Mijn betrokkenheid met het thema blijft en ik zal me als ere-voorzitter op een andere manier voor de bestrijding van laaggeletterdheid inzetten."

Wat heeft u bereikt?

"Het onderwerp laaggeletterdheid staat op de kaart. Toen we tien jaar geleden begonnen, dachten we dat problemen met lezen en schrijven alleen in andere landen voorkwamen.

We hebben veel meer inzicht in het onderwerp gekregen en dat heeft geleid tot een sneeuwbaleffect; we werken nu samen met 400 organisaties om laaggeletterdheid te bestrijden en te voorkomen."

Hoe groot is het probleem?

"We weten nu dat er 1,3 miljoen laaggeletterden zijn. Dat zijn mensen die slecht kunnen lezen en schrijven, maar vaak kunnen ze ook niet rekenen. Rekenvaardigheden blijken nauw verbonden te zijn met taal.

De betrokkenen schamen zich vaak, waardoor ze moeilijk bereikbaar zijn."

Welke groepen hebben vooral met laaggeletterdheid te maken?

"We richten ons in het bijzonder op twee groepen. Dat zijn vrouwen, van wie we het zo belangrijk vinden dat ze meer deelnemen aan de maatschappij.

En in de tweede plaats ouderen; één op de vier mensen boven de 55 jaar is laaggeletterd. Omdat we die zo nodig hebben op de arbeidsmarkt, is het belangrijk dat ze taalvaardig zijn. Onderzoekers hebben dat een 'demografische tijdbom' genoemd.

Verder richten we ons op de kinderen, om te voorkomen dat er weer laaggeletterden bijkomen."

Er moeten persoonlijke ervaringen zijn die u zijn bijgebleven.

"Er zijn honderden verhalen die me hebben aangegrepen. Zo kreeg ik een brief die zo begon: 'Beste prinses Laurentien, vroeger bestond ik uit twee personen. Voor de buitenwereld was ik een vrolijke jongen, maar van binnen was ik angstig en verdrietig.'

Deze man is nu 'taalambassadeur' en zegt: 'Kom ervoor uit, want niemand verdient het om twee personen te zijn'."

Hoe gaat u met het taboe om?

"Eerst dachten betrokkenen dat alleen zij met een taalachterstand rondliepen. Daarom kwamen ze er niet gemakkelijk vooruit. Hoe bereik je ze dan, dat is de uitdaging. Laaggeletterden gaan niet snel uit zichzelf naar een cursus."

Welke les trekt u hieruit?

"We moeten denken vanuit de laaggeletterden zelf en naar ze toegaan. Dat betekent het probleem aanpakken op regionaal of zelfs lokaal niveau.

We zijn daarmee op zes plaatsen een proef begonnen. Daar proberen we alle spelers, van ziekenhuizen tot arbeidsbureaus, met het thema en met elkaar te verbinden. Zodat het probleem overal aan de orde komt."